Πώς θα γίνει η Βαρβάκειος Αγορά, από πληγή, κόσμημα του κέντρου

Θα μπορούσατε να φανταστείτε ότι απολαμβάνετε τον καφέ σας στην ηλιόλουστη Αθήνα από την ταράτσα της Βαρβακείου Αγοράς; Μάλλον όχι, για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, πιθανότατα δεν γνωρίζετε ότι η Βαρβάκειος Αγορά διαθέτει ταράτσα και δεύτερον, αδυνατείτε –και δικαιολογημένα– να φανταστείτε ότι το αίσθημα που θα προκληθεί είναι η απόλαυση, καθώς σήμερα ακριβώς απέναντι βρίσκεται η πλατεία της Βαρβακείου, όπου συσσωρεύονται όγκοι σκουπιδιών, και στο μέσον της, σε ένα υπερυψωμένο κτίσμα, κάθονται χρήστες ναρκωτικών ουσιών.

Το παραπάνω σενάριο, πάντως, δεν υπάγεται στην κατηγορία «επιστημονική φαντασία». Εδώ και αρκετά χρόνια υπήρχε η πρόθεση στη δημοτική αρχή της Αθήνας για την αναμόρφωση της Βαρβακείου Αγοράς. Η νέα δημοτική αρχή που θα αναδειχθεί από τις εκλογές του Μαΐου έχει την ευκαιρία να υλοποιήσει τη μελέτη που έχει πραγματοποιηθεί από τον Οργανισμό Κεντρικών Αγορών και Αλιείας Αθηνών με τη συμβολή της εταιρείας συμβούλων AMBIO A.E. για την αναμόρφωση της Βαρβακείου Αγοράς και της πλατείας, κάτι που θα έχει τα εξής αποτελέσματα: διατήρηση και ανάδειξη της μοναδικότητας του ιστορικού κτιρίου της αγοράς, επαναφορά της ασφάλειας, αξιοποίηση του τουριστικού προφίλ της περιοχής, πoυ βρίσκεται μόλις 600 μέτρα από την πλατεία Μοναστηρακίου, μόλις 15 λεπτά με τα πόδια από την πλατεία Συντάγματος αλλά και από την Ακρόπολη, σε απόσταση αναπνοής από την ακμάζουσα πλατεία Αγίας Ειρήνης.

Οι βασικοί άξονες της πρότασης της AMBIO είναι οι ακόλουθοι:

• Αφαίρεση του δώματος (κάτι σαν καπάκι) που κατασκευάστηκε το 2004 με την ολοκλήρωση της ανάπλασης της πλατείας και είχε ως αποτέλεσμα την ανύψωσή της από την οδό Αθηνάς. Σήμερα, δυστυχώς, αποτελεί σημείο συνάντησης των χρηστών ναρκωτικών ουσιών. Ας σημειωθεί ότι κάτω από αυτό το «καπάκι» υπάρχει ένα δαιδαλώδες σύμπλεγμα δωματίων που σήμερα δεν χρησιμοποιούνται. Με την αφαίρεση του δώματος μπορεί να αξιοποιηθεί αυτός ο «θησαυρός» που βρίσκεται από κάτω, έτσι ώστε να αναβαθμιστούν τα καταστήματα οπωρολαχανικών (σημειωτέον, σήμερα δεν έχουν καν δικό τους ρεύμα, αλλά το παίρνουν από αλλού με… μπαλαντέζες) και να δημιουργηθεί κίνηση στην εσωτερική πλευρά της πλατείας με τη λειτουργία και καταστημάτων εστίασης. Η αξιοποίηση της εσωτερικής πλευράς της πλατείας έχει το πλεονέκτημα ότι δεν προκαλεί κίνηση στον δρόμο και δεν φέρνει σε επαφή τους επισκέπτες της αγοράς με τα οχήματα. Επίσης, έτσι δημιουργείται νοητά ένα ενιαίο πέρασμα από το αίθριο της Κεντρικής Αγοράς, που βρίσκεται απέναντι στην πλατεία, προσδίδοντας μία ενιαία ταυτότητα στα δύο σημεία. Στις δύο γωνίες της πλατείας προβλέπεται η τοποθέτηση αναδυόμενων συμπιεστών απορριμμάτων (press containers).

• Ενοποίηση του υπόγειου πάρκινγκ που βρίσκεται κάτω από την πλατεία με το υπόγειο που βρίσκεται κάτω από την αγορά, καθώς και διάνοιξη του διαδρόμου γύρω από τα υπόγεια των καταστημάτων. Ετσι διασφαλίζεται η απρόσκοπτη τροφοδοσία των καταστημάτων και η αποκομιδή των απορριμμάτων, χωρίς να κλείνει ο δρόμος και χωρίς να ενοχλούνται οι επισκέπτες. Εδώ, βεβαίως, απαιτείται η εκπόνηση στατικής μελέτης, ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι δυστυχώς δεν έχουν βρεθεί ακόμη τα αρχικά σχέδια του κτιρίου της Βαρβακείου.

• Δημιουργία εσωτερικού εξώστη στο κτίριο της Βαρβακείου Αγοράς, όπου πιθανώς θα μπορούσαν να εγκατασταθούν καταστήματα εστίασης.

• Αξιοποίηση της ταράτσας της Βαρβακείου Αγοράς, που σήμερα δεν χρησιμοποιείται. Εκεί θα μπορούσαν επίσης να λειτουργούν καφέ, εστιατόρια, μπαρ.

• Στο κτίριο της κλειστής αγοράς προβλέπεται, επίσης, εκσυγχρονισμός των πάγκων και τοποθέτησή τους με τρόπο τέτοιο ώστε να μην εμποδίζεται η κίνηση.

Το κόστος για τις παραπάνω παρεμβάσεις εκτιμάται σε περίπου 20 εκατ. ευρώ, ενώ ενδεδειγμένη λύση για την υλοποίηση θεωρείται η επιλογή της ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα), καθώς ήδη φέρεται να έχει εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον.

Τον γενικό συντονισμό για τη μελέτη είχε ο επικεφαλής της ΑΜΒΙΟ Φίλιππος Πετρίδης, ενώ υπεύθυνη του έργου της μελέτης είναι η Αρτεμις Παναγιώτου.

Η ταραχώδης διαδρομή από το Βασιλικό Διάταγμα του 1876 έως σήμερα

Η Βαρβάκειος Αγορά αποτελεί κτίριο που συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία της πρωτεύουσας και μετράει 135 χρόνια ζωής. Με Βασιλικό Διάταγμα που εκδόθηκε το 1876 αποφασίστηκε η ανέγερση της Κεντρικής Αγοράς Αθηνών στη σημερινή της τοποθεσία. Η ανοικοδόμηση του κτιρίου ξεκίνησε το 1878 και δόθηκε σε κοινή χρήση το 1884 υπό την εργολαβία του Η. Οικονόμου έναντι 330.000 δραχμών. Ωστόσο, η ολοκλήρωση των εργασιών πραγματοποιήθηκε το 1886, διάστημα στο οποίο τοποθετήθηκαν η γυάλινη στέγη, οι σχάρες των υπογείων και οι οχετοί που εκβάλλουν στην οδό Αθηνάς. Το συνολικό ποσό δαπάνης για την ανέγερση της Κεντρικής Δημοτικής Αγοράς ήταν 460.000 δραχμές.

Το 1920 αποφασίζεται η ανέγερση κτιρίου ψυγείων στο απέναντι οικόπεδο, στη σημερινή πλατεία Βαρβακείου. Ωστόσο, καθώς μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922 η αγορά λειτούργησε και ως κέντρο φιλοξενίας των προσφύγων, οι εργασίες κατασκευής των ψυγείων ξεκίνησαν το 1932.

Το 1967 αποφασίσθηκε η απομάκρυνση των παραπηγμάτων που είχαν καταλάβει τον χώρο μπροστά από την αγορά, ώστε να ενοικιασθεί ο υπόγειος χώρος ως πάρκινγκ και να κατασκευαστεί μονώροφο κτίσμα που θα λειτουργούσε ως δημοτικό κτίριο. Το 1970, ο Δήμος Αθηναίων αγοράζει το υπολειπόμενο οικόπεδο από το Βαρβάκειο Ιδρυμα, ενώ το 1972 κατεδαφίζεται το υπάρχον γκαράζ καθώς και τα παραπήγματα. Το 1973 τροποποιείται το σχέδιο πόλης και η Πλατεία Βαρβακείου Αγοράς χαρακτηρίζεται κοινόχρηστος χώρος.

Το 1985 η Βαρβάκειος Αγορά κηρύσσεται ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Το 1990 εκδίδεται άδεια οικοδομής δημοτικής οπωραγοράς και σταθμού αυτοκινήτων οδού Αθηνάς και κατασκευάζεται τετραώροφο υπόγειο κτίριο στάθμευσης οχημάτων κάτω από την πλατεία. Μόλις το 2005 εκδίδεται νόμος που νομιμοποιεί τις κτιριακές εγκαταστάσεις και την ίδρυση και λειτουργία των καταστημάτων της Βαρβακείου Αγοράς.

Αλλάζει… πρόσωπο με οδηγό το Μπρίξτον και τη Βουδαπέστη

Βλέποντας την παρουσίαση της AMBIO για τη Βαρβάκειο αναπόφευκτα έρχεται η σκέψη στο μυαλό «μήπως είναι πολύ ωραίο για να είναι αληθινό;». Η απάντηση έρχεται από τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της AMBIO Φίλιππο Πετρίδη, ο οποίος υποστηρίζει ότι το έργο, συνοδευόμενο βεβαίως και από το κατάλληλο επιχειρηματικό πλάνο, είναι απολύτως βιώσιμο.

Ενα από τα πλεονεκτήματα του έργου είναι ότι είναι ξεκάθαρο το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Βαρβακείου Αγοράς, καθώς ανήκει εξ ολοκλήρου στον Δήμο Αθηναίων, ενώ δεν φαίνεται να υπάρχουν άλλου είδους εμπλοκές, όπως διοικητικές, χωροταξικές κ.ο.κ.

Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει το έργο αναμόρφωσης της Βαρβακείου, μπορεί να ολοκληρωθεί ακόμη και μέσα σε ένα χρόνο, υπό την προϋπόθεση, βεβαίως, ότι θα κλείσει η αγορά για όσο διάστημα διαρκούν οι εργασίες. Εναλλακτικά, η αποκατάσταση μπορεί να γίνει τμηματικά.

H αναβίωση των αγορών αποτελεί παγκόσμια τάση. Για τη μελέτη αναμόρφωσης της Βαρβακείου αξιοποιήθηκαν τα παραδείγματα της κεντρικής αγοράς της Βουδαπέστης και της αγοράς του Μπρίξτον, στο νότιο Λονδίνο. H ομοιότητα της αγοράς της Βουδαπέστης με αυτήν της Βαρβακείου είναι ότι βρίσκεται σε κεντρική τουριστική περιοχή και κατασκευάστηκε επίσης στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ανακαινίσθηκε πλήρως το 1994 και έχει τη διάταξη της γκαλερίας (γυάλινο αίθριο και καταστήματα εκατέρωθεν του διαδρόμου). Η ομοιότητα της αγοράς Μπρίξτον με τη Βαρβάκειο είναι ότι έγινε σε μια περιοχή που ήταν υποβαθμισμένη με έντονη παραβατικότητα, ενώ έχει επίσης πολυπολιτισμικό χαρακτήρα. Εκεί πλέον, οι επιχειρήσεις τροφίμων που διατηρούν οι ξένοι μετανάστες, μεταφέροντας γεύσεις και άλλους πολιτισμούς, λειτουργούν οργανωμένα και νόμιμα.

 Πηγή: kathimerini.gr