Κοινωνικά προβλήματα στη Σουηδία από την… εξαφάνιση των μετρητών

Αν ρωτήσει κανείς τους Σουηδούς πόσο συχνά χρησιμοποιούν μετρητά στις συναλλαγές τους, οι περισσότεροι από τα 10 εκατομμύρια κατοίκων της χώρας θα απαντήσουν «σχεδόν ποτέ».

Η χρήση κερμάτων και χαρτονομισμάτων στη σκανδιναβική χώρα μειώνεται με ραγδαίους ρυθμούς και ισχυρή ένδειξη αποτελεί ότι ένας στους δύο καταστηματάρχες στον τομέα των λιανικών πωλήσεων προβλέπει πως μέσα στα επόμενα έξι χρόνια θα σταματήσει να δέχεται μετρητά, σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times.

Η τελευταία αυτή μέθοδος, που αποτελεί επανάσταση στον χώρο των συναλλαγών, χρησιμοποιείται ήδη από 4.000 Σουηδούς, οι οποίοι με μία κίνηση του χεριού τους πληρώνουν γεύματα, διαδρομές μέσω τρένου και εισέρχονται ακόμα και σε γραφεία, αντικαθιστώντας έτσι τα κλειδιά.

Ιδιαιτέρως οι Σουηδοί μεταξύ 18 και 24 ετών χρησιμοποιούν για το 95% των συναλλαγών τους την εφαρμογή Swish, η οποία ήρθε στην αγορά με πρωτοβουλία των έξι από τις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας. Οι τράπεζες γενικά ενθαρρύνουν τη χρήση καρτών, καθώς οι συναλλαγές αποβαίνουν σε αυτή την περίπτωση πιο επικερδείς για τα πιστωτικά ιδρύματα. Ταυτόχρονα, η μείωση των ληστειών τραπεζών που έγιναν στα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας είναι ένας επιπλέον λόγος για τον οποίο οι τράπεζες προτιμούν τις συναλλαγές χωρίς μετρητά. Το 2017 καταγράφηκαν μόλις δύο ληστείες σουηδικών τραπεζών, ενώ ο αριθμός των ληστειών το 2008 είχε φτάσει τις 210, σύμφωνα με την εφημερίδα New York Times.

Η ραγδαία μείωση των συναλλαγών με μετρητά, παρότι διευκόλυνε την πλειονότητα των καταναλωτών, προκάλεσε και προβλήματα σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, όπως οι συνταξιούχοι, με αποτέλεσμα το ζήτημα να απασχολεί πλέον σοβαρά τη Βουλή αλλά και την κεντρική τράπεζα.

Οι οικονομικές αρχές ενθαρρύνουν τις τράπεζες να συνεχίσουν να δίνουν και να δέχονται μετρητά, μέχρι να καταλήξουν με ποιον τρόπο θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που προκαλεί ο περιορισμός της χρήσης μετρητών σε ηλικιωμένους και σε άλλες ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, που είτε δεν διαθέτουν τις γνώσεις ώστε να συναλλάσσονται ηλεκτρονικά είτε δεν διαθέτουν πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρονικών πληρωμών. «Οταν βρεθείτε εκεί που βρισκόμαστε εμείς, θα είναι λάθος να περιμένετε με σταυρωμένα τα χέρια και απλώς εκ των υστέρων να λάβετε υπόψη το γεγονός ότι τα μετρητά έχουν εξαφανιστεί», δήλωσε στους NYT ο Στέφαν Ινγκβες, διοικητής της Riksbank, κεντρικής τράπεζας της Σουηδίας. «Δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω τον χρόνο, αλλά οφείλεις να βρεις έναν τρόπο να αντιμετωπίσεις την αλλαγή που συνέβη», συμπλήρωσε ο Ινγκβες. Η Riks-bank αναζητεί μαζί με την κυβέρνηση μια λύση που θα επιτρέπει το ίδιο επίπεδο ελέγχου στην προσφορά χρήματος και ταυτόχρονα θα διευκολύνει όσους διαφωνούν με την αντικατάσταση των μετρητών.

Στο πλαίσιο αυτό, η Riksbank σχεδιάζει για το 2019 τη δοκιμή μιας ηλεκτρονικής κορώνας (σουηδικό νόμισμα), η οποία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα μετρητά ή τουλάχιστον να καθησυχάσει όσους φοβούνται αυτή την πρωτοπόρο κίνηση.

Σε περίπτωση που σταματήσει η χρήση των μετρητών (ή ψηφιακού νομίσματος που να ελέγχεται από την κεντρική τράπεζα), οι εμπορικές τράπεζες θα έχουν μεγαλύτερο έλεγχο, εκτιμούν οι NYT. Επιπλέον, οι νομοθέτες πρέπει να προετοιμαστούν για προβλήματα που ενδεχομένως προκύψουν κατά τις συναλλαγές, όπως γενικευμένη διακοπή ρεύματος, ηλεκτρονική πειρατεία ή ακόμα και πόλεμος.

Οι αντιδράσεις προέρχονται από πολλούς ηλικιωμένους –το ένα τρίτο των Σουηδών έχει ξεπεράσει τα 55 χρόνια–, μετανάστες και ανθρώπους με αναπηρίες. Τα τεχνολογικά μέσα που χρησιμοποιούνται για την αντικατάσταση των μετρητών φέρνουν σε δύσκολη θέση αυτές τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Μάλιστα, η πολιτική μη αποδοχής μετρητών που εφαρμόζει δοκιμαστικά ένα κατάστημα επίπλων ΙΚΕΑ βόρεια της Στοκχόλμης στάθηκε αφορμή για μια σειρά διαμαρτυριών από το κοντινό παράρτημα του σουηδικού οργανισμού συνταξιούχων. Αφενός, οι συνταξιούχοι που απολάμβαναν ενίοτε μια βόλτα στο εστιατόριο του καταστήματος διαμαρτύρονται –όχι αδίκως– για την απότομη αλλαγή του τρόπου συναλλαγών – «Δεν είμαστε εναντίον της χρήσης ηλεκτρονικών μέσων, αλλά θεωρούμε ότι όλα κινούνται με κάπως υπερβολικά γρήγορους ρυθμούς», δήλωσε στους NYT η 75χρονη πρόεδρος του συλλόγου. Αφετέρου, λιγότερο από 1% των καταναλωτών χρησιμοποιούσε μετρητά για τις συναλλαγές του στο συγκεκριμένο κατάστημα, ενώ για το ελάχιστο αυτό ποσοστό οι εργαζόμενοι ξόδευαν περίπου 15% του χρόνου εργασίας στη διαχείριση των μετρητών. Οι εργαζόμενοι μπορούν πλέον να ασχολούνται περισσότερο με τις πωλήσεις παρά με τη διαχείριση του ταμείου, σύμφωνα με διευθυντικό στέλεχος του καταστήματος ΙΚΕΑ. Η δοκιμαστική μέθοδος του καταστήματος απέδειξε μέχρι τώρα ότι κατά προσέγγιση μόλις 1,2 στους χίλιους πελάτες αδυνατεί να πληρώσει με οποιονδήποτε άλλο τρόπο εκτός των μετρητών.

Πηγή: kathimerini.gr