Διστακτική και αμφίθυμη η Κούβα απέναντι στην ελεύθερη οικονομία
Ενα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω φαίνεται ότι κάνει η Κούβα στη διστακτική πορεία της προς μια οικονομία στοιχειωδώς ανοικτή στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Επειτα από δεκαέξι μήνες, στη διάρκεια των οποίων είχε «παγώσει» κάθε επαγγελματική άδεια, η Αβάνα αποφάσισε την περασμένη εβδομάδα να εκδώσει εκ νέου άδειες για ιδιωτικά εστιατόρια, πανσιόν, ταξί και μερικές άλλες δραστηριότητες. Συνόδευσε, όμως, αυτήν την απόφασή της με μακρύ κατάλογο ρυθμίσεων και απαγορεύσεων, που περιορίζουν σημαντικά τα περιθώρια κέρδους όποιου αποφασίσει να ασχοληθεί με το επιχειρείν.
Σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times αναφέρεται σε 129 σελίδες νέων ρυθμίσεων, στις οποίες θα υπόκεινται όσοι θέλουν να αποκτήσουν άδεια. Τις αποδίδει, μάλιστα, στην προσπάθεια των κουβανικών αρχών να αυξήσουν τα φορολογικά έσοδα. Οι επιχειρηματίες δεν έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν παρά μόνον μία επιχείρηση, τα εστιατόρια δεν μπορούν να προσφέρουν περισσότερες από 50 θέσεις, ενώ σε ό,τι αφορά τις πανσιόν, αναμένεται να ανακοινωθούν εξίσου αυστηροί ποσοτικοί περιορισμοί και να γίνονται πολύ συχνά έλεγχοι. Αυτά τα τελευταία μέτρα απηχούν την αμφιθυμία που εμφανώς προκαλεί στην Αβάνα κάθε κίνηση απομάκρυνσης από το σοβιετικό της παρελθόν και κάθε βήμα που θα μπορούσε να οδηγήσει στη συγκέντρωση πλούτου. Οπως, όμως, επισημαίνει η βρετανική εφημερίδα, τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας έχουν μειωθεί και εξακολουθούν να μειώνονται ραγδαία. Αιτία είναι η κατάρρευση της γειτονικής Βενεζουέλας, που προσέφερε γενναιόδωρα την αρωγή της στην οικονομία της Κούβας. Το αποτέλεσμα ήταν να περικοπούν δραστικά οι εισαγωγές και η παροχή ενέργειας σε κρατικούς φορείς, το κράτος να καθυστερεί τις πληρωμές σε προμηθευτές, να σημειώνονται περιστασιακά ελλείψεις αγαθών και η οικονομία να περιέλθει σε στασιμότητα.
Τη δεκαετία του 1990, οι Αρχές της Κούβας επέτρεπαν τη λειτουργία ιδιωτικών εστιατορίων, υπό τον όρο ότι θα είχαν μόλις 12 θέσεις. Ακολούθησε μια δεκαετία στη διάρκεια της οποίας είχε «παγώσει» κάθε έκδοση σχετικής άδειας. Στη συνέχεια εκδίδονταν άδειες για εστιατόρια με 20 θέσεις και αργότερα με 50 θέσεις. Τελευταία, πολλοί εστιάτορες κατόρθωσαν να παρακάμψουν αυτά τα στενά περιθώρια, εκδίδοντας δεύτερη άδεια. Ετσι, από τα 2.200 ιδιωτικά εστιατόρια που λειτουργούν στην Κούβα, κάπου 7.000 έχουν διπλή άδεια λειτουργίας. Με τους νέους κανόνες, όμως, αυτός ο ελιγμός απαγορεύεται. Ευρωπαίοι διπλωμάτες, που μίλησαν στους FT σε καθεστώς ανωνυμίας, εκτιμούν πως η Κούβα θα αναγκασθεί να δεχθεί την ύπαρξη μικρών επιχειρήσεων, καθώς πιέζεται να συγκεντρώσει φορολογικά έσοδα. Είναι ενδεικτικό ότι για να διασφαλισθεί η συγκέντρωση των φόρων, οι μικρές επιχειρήσεις θα είναι εφεξής υποχρεωμένες να ανοίξουν ειδικούς τραπεζικούς λογαριασμούς και να διεξάγουν μέσα από αυτούς το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής τους δραστηριότητας.
Σύμφωνα, πάντα, με διπλωματικές πηγές, η λύση που έχει βρει η παλαιά φρουρά είναι να επινοεί ολοένα και περισσότερες ρυθμίσεις, με βάση πολιτικά και όχι οικονομικά κριτήρια. Οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές αποδίδουν, άλλωστε, τον καταιγισμό ρυθμίσεων στην προσπάθεια των Αρχών να κατευνάσουν τα πιο συντηρητικά στοιχεία της χώρας και του κρατικού μηχανισμού, που βλέπουν με καχυποψία την επέκταση του ιδιωτικού τομέα και ανησυχούν για την ανάδυση της ανισότητας. Ο ιδιωτικός τομέας της Κούβας είναι ένα συνονθύλευμα από μικρές επιχειρήσεις, μικροεπιχειρηματίες και μικροπωλητές που πουλούν ψωμάκια ή γλυκά στον δρόμο. Εχει αυξηθεί, πάντως, σημαντικά ο αριθμός των Κουβανών που απασχολούνται σε αυτόν τον ιδιόρρυθμο ιδιωτικό τομέα. Από τα 157.000 άτομα που απασχολούσε το 2010, σήμερα έχει φθάσει να αριθμεί 592.000 εργαζομένους, περίπου το 13% του εργατικού δυναμικού της χώρας.
Πηγή: kathimerini.gr