Γιατί ο Nord Stream 2 βρίσκεται στο επίκεντρο των μηνυμάτων που θέλουν να περάσουν οι ΗΠΑ στον Πούτιν για την Ουκρανία;

Ο αγωγός φυσικού αερίου, Nord Stream 2, που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία, ήταν μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρώπης, όταν Αμερικανοί αξιωματούχοι άρχισαν να εξετάζουν πιθανές κυρώσεις που θα μπορούσαν να επιβάλουν οι δυτικές χώρες κατά της Ρωσίας, ώστε να δείξουν στον Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, τις επιπτώσεις που θα είχε πιθανή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Υπό την ιδιοκτησία και κατασκευασμένος από τον όμιλο φυσικού αερίου, Gazprom, ο οποίος ελέγχεται από το Κρεμλίνο, ο Nord Stream 2 μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αυτό το έργο υποδομής, στην Ευρώπη, που διχάζει πολιτικά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έργο.

Η Μόσχα και το Βερολίνο έχουν δηλώσει ότι πρόκειται για μία καθαρά εμπορική επιχείρηση που θα διασφαλίσει τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Το Κίεβο, η Ουάσιγκτον και πολλές χώρες της ΕΕ εκτιμούν ότι το έργο αυτό θα καταστήσει εφικτό για τη Ρωσία να παρακάμψει τους αγωγούς φυσικού αερίου, μέσω της Ουκρανίας, δίνοντας, έτσι, στο Κρεμλίνο τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ενέργεια ως όπλο κατά της ΕΕ.

Ωστόσο, με τα ρωσικά στρατεύματα να αναπτύσσονται στα σύνορα με την Ουκρανία και τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να προειδοποιούν για προγραμματισμένη εισβολή, ο Λευκός Οίκος επιθυμεί, σήμερα, η Γερμανία να δεσμευθεί ότι θα αποτρέψει τη λειτουργία του αγωγού, σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας.

«Εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει, όντως, να λειτουργήσει ο αγωγός, δεν θα επιχειρήσει εισβολή στην Ουκρανία», δήλωσε ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, έπειτα από την τηλεφωνική επικοινωνία του Πούτιν με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, την Τρίτη.

Ο αγωγός φυσικού αερίου, Nord Stream 2, που θα συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία, ήταν μία από τις βασικές προτεραιότητες της Ευρώπης, όταν Αμερικανοί αξιωματούχοι άρχισαν να εξετάζουν πιθανές κυρώσεις που θα μπορούσαν να επιβάλουν οι δυτικές χώρες κατά της Ρωσίας, ώστε να δείξουν στον Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, τις επιπτώσεις που θα είχε πιθανή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Υπό την ιδιοκτησία και κατασκευασμένος από τον όμιλο φυσικού αερίου, Gazprom, ο οποίος ελέγχεται από το Κρεμλίνο, ο Nord Stream 2 μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αυτό το έργο υποδομής, στην Ευρώπη, που διχάζει πολιτικά περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο έργο.

Η Μόσχα και το Βερολίνο έχουν δηλώσει ότι πρόκειται για μία καθαρά εμπορική επιχείρηση που θα διασφαλίσει τον εφοδιασμό της Ευρώπης με φυσικό αέριο. Το Κίεβο, η Ουάσιγκτον και πολλές χώρες της ΕΕ εκτιμούν ότι το έργο αυτό θα καταστήσει εφικτό για τη Ρωσία να παρακάμψει τους αγωγούς φυσικού αερίου, μέσω της Ουκρανίας, δίνοντας, έτσι, στο Κρεμλίνο τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ενέργεια ως όπλο κατά της ΕΕ.

Ωστόσο, με τα ρωσικά στρατεύματα να αναπτύσσονται στα σύνορα με την Ουκρανία και τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να προειδοποιούν για προγραμματισμένη εισβολή, ο Λευκός Οίκος επιθυμεί, σήμερα, η Γερμανία να δεσμευθεί ότι θα αποτρέψει τη λειτουργία του αγωγού, σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας.

«Εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν θέλει, όντως, να λειτουργήσει ο αγωγός, δεν θα επιχειρήσει εισβολή στην Ουκρανία», δήλωσε ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, έπειτα από την τηλεφωνική επικοινωνία του Πούτιν με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, την Τρίτη.

Γιατί οι ΗΠΑ έχουν βάλει ως στόχο τον Νord Stream 2;

Δεν υπάρχουν πολλά άλλα έργα που να μπορούν να αποτυπώνουν αυτή τη σύνθετη σχέση της Ευρώπης με -και την ενεργειακή της εξάρτηση από – τη Ρωσία από το Nord Stream 2. Όταν είναι σε πλήρη λειτουργία, ο αγωγός θα στέλνει, κάθε χρόνο, 55 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στη Γερμανία: ισοδύναμο με περίπου το 15% των ετήσιων εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ.

Οι ΗΠΑ αντιτίθενται εδώ και καιρό στον αγωγό των 11 δισ. δολαρίων. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ενέκρινε κυρώσεις σε εταιρείες που συμμετείχαν στην κατασκευή του, υποστηρίζοντας ότι δεν ήταν δυνατόν η Ευρώπη να ζητάει τη βοήθεια των ΗΠΑ για να περιορίσει τη Ρωσία, ενώ ταυτόχρονα χρηματοδοτούσε το Κρεμλίνο, μέσω αγορών φυσικού αερίου.

Ο Μπάιντεν αποσύρθηκε, τον Μάιο, από την επιβολή των κυρώσεων αυτών, υποστηρίζοντας ότι ο αγωγός είχε σχεδόν ολοκληρωθεί, καθώς αποφάσισε ότι η διατήρηση καλών σχέσεων με το Βερολίνο ήταν πιο σημαντική.

Η ανάπτυξη των στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας στα σύνορα της Ουκρανίας έχει μεταβάλει την κατάσταση. Επικαλούμενος πληροφορίες μυστικών υπηρεσιών ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε να δώσει εντολή για εισβολή, ακόμη και μέσα στον επόμενο μήνα, ο Λευκός Οίκος κάλεσε τα κράτη της ΕΕ να συμμετάσχουν σε πιθανές κυρώσεις κατά της Μόσχας, σαν μήνυμα στον Πούτιν να αναθεωρήσει την απόφασή του.

Εκτός από τις επιπτώσεις που θα είχε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ρωσίας, η δέσμευση από το Βερολίνο να εμποδίσει τη λειτουργία του Nord Stream 2, θα αποτελούσε σημαντικό πλήγμα για τη Gazprom και τη στρατηγική που ακολουθεί το Κρεμλίνο για την εξαγωγή φυσικού αερίου– συμβάλλοντας, έτσι, στη μείωση των εσόδων και δείχνοντας ότι η Ευρώπη μπορεί να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία στον τομέα της ενέργειας.

Θα έδειχνε, επίσης, το πόσο ενωμένες είναι οι δυτικές χώρες εναντίον της ρωσικής στρατιωτικής δράσης – αφού, βέβαια, η Γερμανία πέρασε χρόνια να υπερασπίζεται τον Nord Stream 2.

Τι πιστεύουν το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες;

Ο Γερμανός καγκελάριος, Όλαφ Σολτς, ορκίστηκε μόλις την Τετάρτη, αξιωματούχοι, όμως, της αμερικανικής κυβέρνησης υποστηρίζουν ότι βρίσκονται ήδη σε επικοινωνία με τη νέα κυβέρνηση.

Παρόλο που, σε γενικές γραμμές, η κυβέρνηση του Σολτς υποστηρίζει τη λειτουργία του αγωγού Nord Stream 2, θα εξετάσει το ενδεχόμενο διακοπής της, σε περίπτωση εισβολής στην Ουκρανία, είπαν στους FT άτομα κοντά στη νέα κυβέρνηση, ως μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου κυρώσεων της Δύσης κατά του Κρεμλίνου.

Έχουν τεθεί ήδη οι βάσεις. Τον Ιούλιο, ο Μπάιντεν υπέγραψε συμφωνία με την προκάτοχο του Σολτς, Άνγκελα Μέρκελ, υπό τη διοίκηση της οποίας η Γερμανία δεσμεύτηκε να μπλοκάρει τον αγωγό, εάν η Ρωσία τον χρησιμοποιούσε ως όπλο κατά της Ουκρανίας.

Στις Βρυξέλλες, οι αξιωματούχοι της ΕΕ αναφέρουν ότι, παρόλο που και τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ θα προβούν, συλλογικά, σε κυρώσεις, το Βερολίνο —μαζί με το Παρίσι και τη Ρώμη— είναι οι πόλεις που θα καθορίσουν τις πιο κρίσιμες λεπτομέρειες. Το γεγονός ότι η ΕΕ δεν έχει κατασταλάξει ακόμη σε τι κυρώσεις θα πρέπει να προβούν τα κράτη υποδεικνύει ότι το μπλοκ βρίσκεται σε μειονεκτική θέση στις διαπραγματεύσεις για το τελικό πακέτο κυρώσεων με τις ΗΠΑ.

Ωστόσο, τα κράτη της ΕΕ είναι πιθανό να επιθυμήσουν κι αυτά να βάλουν στο στόχαστρο τον Nord Stream 2. Η Πολωνία και τα τρία κράτη της Βαλτικής ήταν οι πιο σκληροί επικριτές του, με τη Βαρσοβία να καταφεύγει στη νομική οδό, κατά την προσπάθειά της να εμποδίσει την κατασκευή του.

Οι ελλείψεις φυσικού αερίου και οι αυξανόμενες τιμές ενέργειας που αντιμετώπιζε η Ευρώπη αύξησαν τις ανησυχίες για τον Nord Stream 2 και τη Ρωσία ως προμηθευτή ενέργειας για την ευρωπαϊκή ήπειρο. Πολλοί έμποροι και αναλυτές ανέφεραν ότι οι ανησυχίες αυτές οφείλονται εν μέρει στην απόφαση της Gazprom να περιορίσει την παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Ο Πούτιν αρνείται τις κατηγορίες που τον θέλουν να χρησιμοποιεί την ενέργεια ως όπλο, αλλά, εν μέσω των ελλείψεων φυσικού αερίου στο ευρωπαϊκό μπλοκ, υποστήριξε ότι ο μόνος τρόπος με τον οποίο η Ρωσία θα μπορούσε να αυξήσει την προσφορά φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή ήπειρο και να αποφευχθεί η κρίση ήταν η Γερμανία εγκρίνει τον αγωγό.

Γιατί δεν λειτουργεί ακόμα ο αγωγός;

O Nord Stream 2 ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο, με τη Gazprom να υποστηρίζει ότι είναι έτοιμος να ξεκινήσει να λειτουργεί. Εντούτοις, οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ δεν έχουν ακόμη δώσει την έγκρισή τους. Ως αγωγός που περνάει από την ΕΕ, ο Nord Stream 2 υπόκειται στη νομοθεσία των Βρυξελλών, η οποία προάγει τον ανταγωνισμό.

Aρχικά, οι κανόνες απαιτούν κάποιου είδους «διαχωρισμό»— ούτως ώστε οι εταιρείες που παράγουν, μεταφέρουν και διανέμουν φυσικό αέριο εντός της ΕΕ να αποτελούν ξεχωριστές οντότητες. Καθιστούν, επίσης, αναγκαία τη χρήση του αγωγού (του Nord Stream 2, στην προκειμένη) από τρίτους, ενώ ο καθορισμός των τιμών θα πρέπει να είναι κοινός για όλα τα κράτη και να διέπεται από την αρχή της διαφάνειας.

Αυτοί οι κανόνες, όμως, είναι δύσκολο να εναρμονιστούν με το μονοπώλιο της Gazprom στις εξαγωγές.

Η απαίτηση διαχωρισμού εφαρμόστηκε για τους χερσαίους αγωγούς της ΕΕ, μέχρι το 2019, όταν η ΕΕ αποφάσισε να τον εφαρμόσει και σε αγωγούς και διασυνδέσεις με τρίτες χώρες. Η εξαίρεση του Nord Stream 2 από την απαίτηση διαχωρισμού απορρίφθηκε από τα γερμανικά δικαστήρια, με την εταιρεία εκμετάλλευσης του αγωγού να ασκεί προσφυγή, τον Οκτώβριο.

Η ρυθμιστική αρχή της Γερμανίας — η Bundesnetzagentur — ξεκίνησε την τετράμηνη εξέταση του έργου, τον Σεπτέμβριο. Ωστόσο, τον Νοέμβριο, η ρυθμιστική αρχή ανέστειλε τη διαδικασία πιστοποίησης, υποστηρίζοντας ότι «θα ενέκρινε την πιστοποίηση μόνο ενός φορέα . . .  που θα υπαγόταν στο γερμανικό δίκαιο».

Η Nord Stream AG, με έδρα την Ελβετία και η ρυθμιστική αρχή είπαν ότι η εταιρεία αποφάσισε να μην αλλάξει τη νομική της μορφή, αλλά, σχεδίαζε, αντ’ αυτού, να ιδρύσει μία θυγατρική που θα υπαγόταν στη γερμανική νομοθεσία, ώστε να είναι ιδιοκτήτης και διαχειριστής του γερμανικού τμήματος του αγωγού.

Αυτό σημαίνει ότι το Βερολίνο συνεχίζει να ασκεί σημαντική επιρροή. Μέχρι η Bundesnetzagentur να πιστοποιήσει τον Nord Stream 2 ως ανεξάρτητο διαχειριστή μεταφοράς, ο αγωγός δεν θα ξεκινήσει να λειτουργεί.

Τι γίνεται λοιπόν τώρα;

Οι πρωτεύουσες των ΗΠΑ και της Ευρώπης βρίσκονται στο στάδιο των διαβουλεύσεων για το πακέτο κυρώσεων, το οποίο, πιθανότατα, να μην υπογραφεί από όλα τα κράτη, τουλάχιστον πριν από την προγραμματισμένη συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των ηγετών της ΕΕ την ερχόμενη Πέμπτη.

Η Ουάσιγκτον χρειάζεται την πλήρη στήριξη του Βερολίνου, ώστε να μπορέσει να αρχίσει να απειλεί μέσω του Nord Stream 2, το συντομότερο δυνατό, και η απειλή της αυτή να εισακουστεί από τη Μόσχα.

Αν υποθέσουμε ότι η Ρωσία δεν θα εισβάλει, τελικά, στην Ουκρανία, υπάρχουν, ακόμη, ορισμένα ζητήματα να διευθετηθούν για τη λειτουργία του αγωγού.

Η εγγραφή εταιρείας στη Γερμανία και η παρουσίαση περιουσιακών στοιχείων και προσωπικού – όπως απαιτείται από τη γερμανική ρυθμιστική αρχή – μπορεί να παρατείνει τη διαδικασία πιστοποίησης κατά τρεις έως πέντε εβδομάδες, πράγμα που σημαίνει ότι το γρηγορότερο δυνατόν, που θα μπορέσει να ξεκινήσει ο αγωγός να παρέχει φυσικό αέριο στην Ευρώπη, είναι ο Φεβρουάριος, όπως ανέφερε και η Μαρία Μπέλοβα, επικεφαλής της έρευνας στην ανεξάρτητη Vygon Consulting, στη Μόσχα.

Ωστόσο, για να συμμορφωθεί πλήρως με τους κανονισμούς της ΕΕ, ο Nord Stream 2 θα πρέπει, επίσης, να βρει έναν τρόπο να αποδείξει ότι κι άλλες εταιρείες έχουν πρόσβαση στον αγωγό και στα ρυθμιζόμενα τιμολόγια, υποστηρίζουν οι αναλυτές.

Αν δεν συμβεί αυτό, η Gazprom, η οποία έχει το μονοπώλιο στις εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, είναι πιθανό να μην μπορέσει να επιτύχει την πλήρη λειτουργία του αγωγού. Η ρωσική κυβέρνηση εξέτασε το ενδεχόμενο να δώσει τη δυνατότητα εξαγωγής φυσικού αερίου μέσω αγωγών στη δεύτερη μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής φυσικού αερίου της Ρωσίας, τη Rosneft – γεγονός στο οποίο η Gazprom έχει αντιταχθεί, αλλά το οποίο μπορεί να επισπεύσει την έγκριση της ΕΕ για τη λειτουργία του Nord Stream 2.

Στη χειρίστη των περιπτώσεων, το αργότερο δυνατό που θα μπορούσε να ξεκινήσει η λειτουργία του αγωγού είναι ο Ιούνιος του 2022, δεδομένων των κανόνων της ΕΕ που αφορούν τον χρόνο που χρειάζονται οι Βρυξέλλες για την πλήρη επανεξέταση του έργου και την τελική πιστοποίησή του.

Πηγή: ot.gr