Πυρετός επαφών στην Ευρώπη για το «εμβόλιο» κατά της κρίσης

Τρεις είναι οι βασικοί πυλώνες επί των οποίων θα συζητήσει το Eurogroup την προσεχή Τρίτη για να καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τις προτάσεις του για την πανευρωπαϊκή απάντηση στην οικονομική κρίση της πανδημίας: η χρήση του εργαλείου της προληπτικής πιστωτικής γραμμής (ECCL) του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM)· η άντληση μέσω μόχλευσης επιπλέον χρηματοδότησης ύψους έως και 200 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων· και το πρόγραμμα SURE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξη της απασχόλησης, με δάνεια ύψους 100 δισ. ευρώ προς τα κράτη-μέλη, το οποίο παρουσίασε επισήμως την περασμένη εβδομάδα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Παράλληλα, η Γαλλία πρότεινε σε δεύτερο χρόνο τη σύσταση κοινού ταμείου για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το σχέδιο, το οποίο ανακοίνωσε ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών Μπρινό Λε Μερ την Πέμπτη σε συνέντευξη Τύπου για Ευρωπαίους ανταποκριτές, αφορά ένα ταμείο πεπερασμένης διάρκειας –πέντε έως δέκα ετών– υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θα εκδίδει ομόλογα «με την κοινή και εις ολόκληρον [σ.σ.: «joint and several» στα αγγλικά] εγγύηση» των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Η γαλλική πρόταση περιλαμβάνει δύο πιθανές λύσεις για την εξυπηρέτηση του κοινού χρέους: έναν ευρωπαϊκό «φόρο αλληλεγγύης» ή έκτακτες εισφορές από τα κράτη-μέλη. Το ταμείο θα είναι εκτός του ΠΔΠ (του κοινοτικού προϋπολογισμού). Ο κ. Λε Μερ απέφυγε να προσδιορίσει το μέγεθός του. Ωστόσο ερωτηθείς για την ολλανδική πρόταση για ένα ταμείο 10-20 δισ. ευρώ για μεταβιβάσεις προς τη Νότια Ευρώπη, αφού σημείωσε ότι είναι θετικό ότι «όλοι πλέον συνειδητοποιούμε ότι υπήρχε ένα έλλειμμα αλληλεγγύης», είπε ότι η γαλλική πρόταση «πάει πιο πέρα». Επικαλέστηκε μάλιστα δηλώσεις του επιτρόπου Εσωτερικής Αγοράς (και προκατόχου του ως υπουργού Οικονομίας) Τιερί Μπρετόν στο γαλλικό ραδιόφωνο, περί μη επάρκειας των υφιστάμενων εργαλείων. Στην παρέμβασή του αυτή, ο Μπρετόν τοποθέτησε το μέγεθος των αναγκαίων πόρων ανοικοδόμησης στο 1,6 τρισ. ευρώ.

Ο κ. Λε Μερ τόνισε επανειλημμένως στη συνέντευξη Τύπου ότι βρίσκεται σε στενή επαφή με τον Γερμανό ομόλογό του Ολαφ Σολτς. Ωστόσο η γερμανική –όπως και η ολλανδική– στάση απέναντι στην κοινή έκδοση χρέους δεν μοιάζει προς το παρόν να αλλάζει. Το Βερολίνο απηχεί τα επιχειρήματα του επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ ότι θα χρειαζόταν υπερβολικά πολύς χρόνος για να θεσπιστεί το αναγκαίο νομικό πλαίσιο. Ταυτόχρονα, οι Γερμανοί ισχυρίζονται ότι οι δυνατότητες κοινής έκδοσης χρέους υφίστανται ήδη – στα ομόλογα που εκδίδουν ο ESM και η ΕΤΕπ, αλλά και στη δυνατότητα πρόσβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις αγορές.

Σχετικά με τον ESM –το εργαλείο που θεωρεί το πιο κατάλληλο για τη διαχείριση της κρίσης–, η γερμανική κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να δείξει ευελιξία για τους όρους. «Δεν χρειάζεται τρόικα» για την επιτήρηση της πιστωτικής γραμμής, δήλωσε την Πέμπτη στο γερμανικό τηλεοπτικό δίκτυο ARD ο κ. Σολτς, σηματοδοτώντας σύγκλιση με τη γαλλική γραμμή. Η αιρεσιμότητα πρέπει να εστιάζει αποκλειστικά στην εξασφάλιση ότι οι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση της κρίσης, σημειώνεται, καθώς αναγνωρίζεται ότι η ύφεση της πανδημίας είναι ένα συμμετρικό σοκ, για το οποίο δεν ευθύνεται η λάθος πολιτική της μιας ή της άλλης χώρας. Το Βερολίνο είναι ανοικτό στην ιδέα να καθοριστούν οι όροι πρόσβασης στην πιστωτική γραμμή από κοινού και να είναι ίδιοι για όλα τα κράτη-μέλη. Από την πλευρά του, ο Λε Μερ την Πέμπτη μίλησε για προγράμματα του ESM «με ελαφριά αιρεσιμότητα και χωρίς στίγμα σε καμία χώρα». Ωστόσο η Γερμανία δεν θεωρεί αναγκαία την ενίσχυση του οπλοστασίου του ESM πέρα από 410 δισ. ευρώ (3,4% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης) που διαθέτει σήμερα, ούτε δείχνει έτοιμη να υπερβεί το όριο του 2% του εθνικού ΑΕΠ για τη χρηματοδότηση κρατών-μελών που θα προσφύγουν στον μηχανισμό.

Αλλά και σχετικά με την ΕΤΕπ, την οποία το Βερολίνο θεωρεί τον ιδανικό θεσμό για τη φάση της ανάκαμψης, οι γαλλικές φιλοδοξίες είναι μεγαλύτερες. Η γερμανική πλευρά προς το παρόν μιλάει για χρηματοδότηση έως και 50 δισ. ευρώ, τέσσερις φορές μικρότερη από τον αριθμό που έθεσε στόχο ο κ. Λε Μερ. Τέλος, σχετικά με το πρόγραμμα SURE, τόσο ο γερμανικός όσο και ο ολλανδικός κυβερνητικός συνασπισμός παραμένουν διχασμένοι και μένει να φανεί αν έως την Τρίτη θα ταχθούν υπέρ του μέτρου, όπως προσδοκά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Τα σενάρια για το χρέος

Σημειώνεται ότι, σε ανάλυσή του την περασμένη εβδομάδα για τις δημοσιονομικές συνέπειες της πανδημίας, ο Ζολτ Νταρβάς του Bruegel εκτιμά ότι, σύμφωνα με το ήπιο σενάριο (πτώση ΑΕΠ 5%), το ελληνικό χρέος φέτος θα φτάσει το 189% του ΑΕΠ (και το έλλειμμα στο 4%), το χρέος της Ιταλίας θα αναρριχηθεί στο 152%, της Ισπανίας στο 111% και της Γαλλίας στο 116% του ΑΕΠ. Αν πραγματοποιηθεί το χειρότερο σενάριο (ύφεση 20%), το ελληνικό έλλειμμα θα εκτοξευθεί στο 14% και το χρέος στο 233% του ΑΕΠ, το ιταλικό χρέος θα φτάσει στο 189%, το ισπανικό στο 139% και το γαλλικό στο 147% του ΑΕΠ.

Φόβοι εκτίναξης του κόστους δανεισμού των χωρών

Η ηρεμία των αγορών που προκάλεσε η παρέμβαση της ΕΚΤ «δεν θα διαρκέσει πολύ», λέει ο Ζολτ Νταρβάς του Bruegel στην «Κ». «Η κατάρρευση του ΑΕΠ μπορεί να φτάσει το 20% φέτος στις χώρες που θα πληγούν σφοδρότερα από την κρίση, όπως η Ιταλία. Οταν οι αγορές συνειδητοποιήσουν το βάθος της ύφεσης και την ανάγκη για νέο δανεισμό που θα προκαλέσει, είναι πολύ πιθανό να πανικοβληθούν». «O ESM είναι υπερβολικά μικρός σε σχέση με την έκταση του προβλήματος», λέει ο Νταρβάς. «Μια νέα κρίση κρατικού χρέους στην Ευρωζώνη και η αποχώρηση χωρών από το κοινό νόμισμα θα προκαλούσαν ζημιά σε όλες τις χώρες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να αποφασίσουν αν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν να συμβεί κάτι τέτοιο ή να βοηθήσουν τα πιο αδύναμα μέλη “αμοιβαιοποιώντας” κάποια από τα κόστη της πανδημίας».

Μέτρα, τώρα

Ο οικονομολόγος του Bruegel μάλιστα θεωρεί ότι η κοινή έκδοση χρέους πρέπει να προχωρήσει «επειγόντως», πριν αρχίσουν να σκαρφαλώνουν επικίνδυνα τα επιτόκια χωρών όπως η Ιταλία, ο εκτροχιασμός της οποίας «αποτελεί πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο για την Ευρωζώνη» σε σύγκριση με τις μνημονιακές χώρες της ευρω-κρίσης. Tονίζει μάλιστα ότι «σε μια περίοδο ελεύθερης πτώσης του ΑΕΠ, όπου εκατομμύρια Ευρωπαίοι χάνουν τις δουλειές τους και εταιρείες απειλούνται με πτώχευση, ο κίνδυνος κακής χρήσης των πόρων που θα διατεθούν είναι ελάχιστος».

Ο Κρίστιαν Οντενταλ, επικεφαλής οικονομολόγος του Centre for European Reform, εξηγεί τη διαφορά μεταξύ του δανεισμού από τον ESM (που κι αυτός εκδίδει ομόλογα με τη –χωριστή– εγγύηση των «19» της Ευρωζώνης) και του ευρωομολόγου. «Το κορωνοομόλογο θα πρέπει να συνεπάγεται κάποια μορφή μεταβιβάσεων, αν είναι να παράσχει στήριξη που υπερβαίνει αυτήν που παρέχει η ΕΚΤ με το PEPP και ο ESM», εξηγεί. «Τα κράτη-μέλη θα εξέδιδαν από κοινού ομόλογα μέσω της Ε.Ε. (όπως τα παλιά ομόλογα του EFSM), οι πόροι θα μεταφέρονταν στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, η εγγύηση θα ήταν κοινή και η αποπληρωμή θα βασιζόταν στο συγκριτικό ΑΕΠ των χωρών. Οι πιο ισχυρές χώρες θα αναλάμβαναν μεγαλύτερο μερίδιο της εξυπηρέτησης του χρέους και θα λάμβαναν λιγότερα από τα έσοδα».

Πηγή:kathimerini.gr